Het lukt de kantoren maar niet om hen kerntaak, de controle, naar behoren uit te voeren. Zal Kunstmatige Intelligentie hier helpen?
Uit de eerste rapportage over de cultuurmeter van de NBA, een vragenlijst die accountantsorganisaties zou moeten helpen een kwaliteitsgerichte cultuur te ontwikkelen, bleek onlangs dat, volgens de accountants zelf, zowel de aandacht voor de eigen professionalisering als hun lerend vermogen ernstig tekortschieten . Twee jaar geleden begon de NBA met dit zelfonderzoek en eind juni verscheen de eerste analyse, gebaseerd op 7.274 vragenlijsten die negentig accountantsorganisaties invulden. Daaronder overigens niet de Grote Vier; deze werden en worden apart beoordeeld door de Autoriteit Financiële Markten (AFM), voor wat betreft de controlekwaliteit. “De accountancysector dient nog hard te werken aan het herstel van gerechtvaardigd vertrouwen in het oordeel van de accountants zoals opgenomen in de accountantsverklaring”, stelt de toezichthouder. Streven van de AFM is dat van de wettelijke controles door oob-accountantsorganisaties binnen drie tot vijf jaar “slechts een beperkt aantal van onvoldoende kwaliteit” is. Alle vier de grote kantoren kregen in 2016 boetes opgelegd door de AFM, omdat zij tekort schoten bij de controle van jaarrekeningen.
Dat die kwalijke kwaliteit geen Nederlandse eigenaardigheid is, moge blijken uit het feit en bericht dat PwC UK erin geslaagd is binnen zes maanden twee keer een recordboete te krijgen van de accounting watchdog van het United Kingdom, de Financial Reporting Council. Vanwege “misconduct” tijdens de controle van de boeken van de RSM Tenon Group moest PwC medio augustus van dit jaar 5.1 miljoen pond (€5,66 miljoen) betalen – eigenlijk 6 miljoen pond, maar ze kregen een korting omdat ze niet protesteerden. In mei van dit jaar betaalde PwC ook al de hoogste boete tot dan toe vanwege gebrekkige controle van Connaught Plc, namelijk 5 miljoen Britse ponden.
Met de nieuwe boete verbeterde PwC dus binnen de zes maanden zijn eigen record. “Het spijt ons zeer dat ons controlewerk tekortschoot,” aldus de communicatiemevrouw van PwC. “Wij streven voortdurend naar verbetering van onze audit processen, op basis van interne reviews en de rapportages van externe toezichthouders.”
Het is te hopen dat de ‘zelflerende systemen’ en slimme algoritmes die de kantoren nu zeggen te ontwikkelen, aanzienlijk beter zullen presteren dan hun scheppers en leermeesters…
