“Laat je toch niet gek maken”, schrijven de auteurs van een recent onderzoek naar de invloed van technologie op werk en werkgelegenheid. Het journaille en hun futurologische souffleurs, die moord en brand schreeuwen over de mensheid bedreigende robots en kunstmatige intelligentie, die stellen zich aan, stellen zij. Eraan toevoegend dat ook lieden als Klaus Schwab van het World Economic Forum schromelijk overdrijven.
De (Amerikaanse) arbeidsmarkt blijkt dezer dagen zo stabiel en rimpelloos als ze in 160 jaar niet geweest is. Niets disruptie, niets verdwijnende of veranderende functies, integendeel! Het probleem is veeleer, dat er niet genoeg verstoring is. Er zouden veel méér banen vernietigd moeten worden, aldus de onderzoekers.
Hun overtuiging, dat we ons in een tijdperk van stagnatie bevinden, eerder dan van verstoring, is gebaseerd op een analyse van verschijnen en verdwijnen van functies, per tien jaar, sinds 1850. Zij maten de procentuele toename of afname in de aantallen banen in elke functiecategorie, zoals gedefinieerd door het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics, en berekenden daaruit het totale percentage nieuwe dan wel verdwenen banen. Dan blijkt bijvoorbeeld, dat de jaren vijftig van de vorige eeuw een uiterst ‘disruptieve’ periode vormden, waarin liefst 37% van de banen verdwenen of verschenen.
Terwijl tussen 1950 en 1970 veel functies drastisch veranderden, veranderde er wat dat betreft weinig tussen 2000 en 2015. De eerste tien jaar van deze eeuw veranderde er maar 14% van de functies, het laagste percentage in anderhalve eeuw. En het tweede decennium scoort tot dusver nog lager, met 6%.
De disruptie veroorzaakt door de opkomst van de stoommachine spreekt voor zich. De veranderingen die optraden aan het eind van de 19e en 20e eeuw waren grotendeels toe te schrijven aan de introductie van nieuwe technologieën die de behoefte aan landarbeiders verminderde, en apparatuur die huishoudelijk personeel verving, zoals wasmachines en stofzuigers. Vervangende werkgelegenheid ontstond in de industrie en de dienstensector.
Maar dezer dagen is er duidelijk sprake van stagnatie op de arbeidsmarkt. Volgens de onderzoekers komt dat, omdat er in feite heel weinig echte innovatie plaats vindt. Nieuwe digitale technologieën zijn indrukwekkend, maar lang niet zo revolutionair en disruptief als de veranderingen die elektriciteit en staal in de jaren 1890 teweeg brachten, en de elektromechanische technologieën die in de jaren 1950 en 1960 de efficiëntie van de productie aanzienlijk verhoogden.
Dat tekort aan echt nieuwe technologie heeft ook de arbeidsproductiviteit fors geschaad, beweren de onderzoekers, en dat is ook (een van) de reden(en) waarom sinds 1980 de lonen zo weinig zijn gestegen. Daarom zou de politiek disruptieve nieuwe technologieën als AI, RPA en robots juist méér moeten bevorderen!
2 gedachten over “Disruptie? Nee, stagnatie!”