“Execs with accounting skills more likely to cook the books,” concluderen onderzoekers in hun bijdrage aan de online-early sectie van The Accounting Review met de omineuze titel “Do Auditors Recognize the Potential Dark Side of Executives’ Accounting Competence?”
Wat blijkt? CFO’s en controllers die zéér deskundig zijn op hun vakgebied zijn eerder bereid tot administratieve malversaties dan hun professioneel minder begenadigde collegae – als daar de nodige financiële incentives tegenover staan.
De controlerend accountant moet bij het beoordelen van de boeken letten op allerlei signalen en omstandigheden die kunnen wijzen op boekhoudfraude, -trucs en fouten. Het onderzoek van Elaine Mauldin, professor of accountancy aan de University of Missouri, c.s., voegt een nieuw en onverwacht risico toe aan die verzameling: “Competence, alone, is a great thing,” zegt Mauldin. “Research has actually shown that, in general, it results in fewer misstatements. However, we found that when both competence and financial incentives are present, this dark side of accounting competence emerges.”
De onderzoekers koppelden (onregelmatigheden in) jaarverslagen uit de periode 2004-2013 aan de kennis en ervaring van de daarvoor verantwoordelijke financial executives, zoals op te maken uit hun cv’s. Zij focusten op twee factoren die, tezamen met financieel-administratief vakmanschap, de kans op materiële onjuistheden in de rapportage beïnvloeden, namelijk ‘compensation incentives’, bonussen gekoppeld aan de financiële performance, en een ‘aggressive reporting attitude’ die vastgesteld werd op basis van de manier van verslaggeven.
Deze factoren vormen met ‘competentie’ als derde ‘opportunity’ factor een zogenaamde fraudedriehoek: de kans dat financiële executives met ‘high accounting competence’ en incentives in de beloningssfeer verantwoordelijk zijn voor financieel-administratieve onregelmatigheden is 30% hoger dan statistisch te verwachten. Ontbreekt die professionele deskundigheid, maar blijven de incentives, dan daalt de kans tot 4%. De agressieve attitude helpt ook mee (dan wel: werkt tegen!), maar slechts zeer beperkt.
Paradoxaal genoeg blijken accountants in de regel lagere fees te berekenen aan CFO’s die zij vakmatig hoogachten, aldus de onderzoekers – daaruit kun je concluderen dat zij die competentie als risicoverlagend zien, in plaats van als risicoverhogend. “These executives have both the incentive and ability to change the books,” zegt Mauldin. “On the other hand, competence lulls auditors into a sense of security. Auditors need to be aware of the heightened risk these executives represent.”
Misschien ook een tip voor de FIOD?
